Wat is de Wwft? Definities, naleving en casussen

Heeft uw organisatie te maken met financiële transacties of bemiddelt of handelt u in zaken van grote waarde? Dan heeft u met de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) te maken. Deze wet heeft als doel het financiële stelsel van Nederland te beschermen en brengt voor Wwft-plichtige instellingen een flinke verantwoordelijkheid met zich mee. 

Maar wat is de Wwft precies? Hoe weet u of u aan deze wet moet voldoen en wat houdt een correcte naleving van de Wwft in? In dit artikel gaan we uitgebreid op deze vragen in. 

Lees snel verder voor de volgende onderdelen: 

• Wat is de Wwft? 
• De herkomst van de Wwft
• Welke branches hebben met de Wwft te maken?
• De poortwachtersfunctie in de praktijk
• De toezichthouders van de Wwft
• Wwft-gerelateerde casussen toegelicht
• Handige tools en platforms
• Wwft Compleet

Wat is de Wwft? 

De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) is de Nederlandse wetgeving die het voorkomen van witwassen en de financiering van terrorisme reguleert. Deze soort wetgeving, in het buitenland ook wel Anti-Money Laundering (AML) genoemd, stelt bepaalde instellingen verplicht om extra controles uit te voeren die bijdragen aan de veiligheid van het Nederlandse financiële stelsel.

De volledige Wwft bestaat uit zeven hoofdstukken. In deze hoofdstukken worden de volgende onderwerpen toegelicht:

Hoofdstuk 1: Inleidende bepalingen, waarin onder meer wordt beschreven voor wie de Wwft geldt, wie toezicht houdt en wat het naleven van de Wwft inhoudt. Ook worden in dit hoofdstuk alle belangrijke begrippen duidelijk gedefinieerd.

Hoofdstuk 2: Bepalingen betreffende het cliëntenonderzoek, met uitgebreide definities en beschrijvingen van alle onderdelen van het cliëntenonderzoek. 

Hoofdstuk 3: Bepalingen betreffende het melden van ongebruikelijke transacties (MOT), waarin wordt uitgelegd wat een ongebruikelijke transactie is en wanneer deze gemeld moet worden.

• Een aanvullend hoofdstuk met uitleg over verplichtingen bij het handelen in virtuele valuta en fiduciaire valuta. 

Hoofdstuk 4: Toezicht en handhaving, waarin precies is te lezen welke instanties toezicht houden op de naleving van de Wwft en welke bevoegdheden deze instanties hebben. 

Hoofdstuk 5: Bewaartermijnen van bewijsstukken en training, waarin is te vinden welke documenten hoe, waar en hoe lang opgeslagen moeten worden en welke vormen van training de medewerkers van Wwft-plichtige instellingen moeten volgen.

Hoofdstuk 6: Overgangs- en slotbepalingen, met enkele aanvullende bepalingen met betrekking tot het cliëntenonderzoek. 

De volledige Wwft is lang en relatief technisch geschreven. Omdat niet iedereen voldoende tijd heeft om wetteksten door te lezen, heeft ComplyNow het Wwft Handboek opgesteld. Dit Handboek dient als een handig naslagwerk, waarin de belangrijkste bepalingen van de Wwft op een gebruiksvriendelijke manier worden samengevat. 

Ook bevat het Handboek de laatste wetswijzigingen, handige afkortingen en een stap-voor-stap uitleg over het uitvoeren van het cliëntenonderzoek en wanneer een Melding Ongebruikelijke Transacties (MOT) moet worden gedaan. Als laatste is in het Handboek ook te lezen hoe een effectief risicomanagement en risicobeoordeling in de praktijk kunnen worden gebracht.

Welke branches hebben met de Wwft te maken?

Een groot aantal branches is als poortwachter in het kader van de Wwft aangewezen, en moet dus aan de verplichtingen van deze wet voldoen. Alle poortwachters bevinden zich in beroepsgroepen die veel in aanraking komen met financiële transacties. Als er pogingen worden gedaan tot witwassen of terrorismefinanciering, dan gebeurt dit meestal in het werkveld van deze branches.

Wat is de poortwachtersrol in het kader van de Wwft?

De poortwachtersrol betekent simpelweg een verantwoordelijkheid om extra scherp te zijn op Wwft-gerelateerde risico’s, door het uitvoeren van controlerende werkzaamheden.

Enkele voorbeelden van branches die als poortwachter zijn aangewezen zijn makelaars, notarissen en financiële instellingen zoals banken en verzekeringsmaatschappijen. Al deze instellingen hebben met grote bedragen te maken en zijn in de positie om verdachte situaties op te merken en aan te pakken.

Twijfelt u of uw instelling ook een poortwachtersrol toegewezen heeft gekregen? Neem dan gerust contact met ons op, dan zoeken wij dit voor u uit.

De poortwachtersrol in de praktijk

Bent u als poortwachter aangewezen maar twijfelt u welke verantwoordelijkheden en verplichtingen deze rol met zich meebrengt? Dit hangt enigszins af van uw branche, werkzaamheden en de geldbedragen die u verwerkt.

Voor de meeste instellingen zijn de verplichtingen ongeveer hetzelfde. Echter, sommige instellingen zijn ook verplicht een compliance- en auditfunctie in te richten, naar aard en omvang van hun risico’s. 

Bij de meeste Wwft-instellingen vallen alle activiteiten onder de reikwijdte, maar bij sommige branches is de Wwft alleen bij bepaalde transacties of activiteiten van toepassing. Zo hoeven handelaren pas cliëntenonderzoek te doen bij bepaalde bedragen aan contant geld, of verhuurmakelaars alleen als er sprake is van bemiddeling bij verhuur vanaf een bepaald huurbedrag per maand.

Bij een Wwft-plichtige activiteit zal een instelling bij de naleving van de Wwft rekening moeten houden met de volgende zes onderdelen:

Cliëntenonderzoeken

Het cliëntenonderzoek (ook wel CDD, ofwel Customer Due Diligence, genoemd) is wellicht het bekendste en tevens meest bewerkelijke onderdeel van de Wwft. Het doel van dit onderzoek is het daadwerkelijk opsporen van de risico’s die de Wwft probeert te voorkomen.

Er bestaan drie soorten cliëntenonderzoek, het ene meer intensief dan het andere. Welke variant een instelling uitvoert, hangt af van de eventuele risico’s die tijdens het onderzoek naar voren komen.

Het standaard cliëntenonderzoek bevat in de meeste gevallen de volgende onderdelen: 

• Identificatie van de cliënt (bedrijf of persoon)  
• Verificatie van de identiteit 
• Bij een bedrijf als klant, ook nog:
  • Identificatie en verificatie van de vertegenwoordiger
  • Verificatie van de bevoegdheid van de vertegenwoordiger
  • Identificatie, verificatie en controle (UBO register) van de UBO’s
  • Risicogebaseerd onderzoek naar de betrokken personen (UBO, vertegenwoordiger)
• Vaststellen van het doel en de aard van de relatie
• Het vaststellen en beoordelen van de herkomst van het vermogen
• Vaststellen van eventuele landenrisico’s
• Risicoanalyse naar risico’s rondom de cliënt, de voorgenomen transactie en eventuele branchegerelateerde risico’s
• Conclusie en indeling risicoklasse
• Opslag en review

Wanneer u risico’s op witwassen of de financiering van terrorisme vermoed, is de kans groot dat u een verscherpt cliëntenonderzoek zult moeten uitvoeren. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij stichtingen of verenigingen als cliënt, bij cliënten in een land dat op een sanctielijst voorkomt of bij cliënten uit een branche met een verhoogd risico.

Meer weten? Lees verder in onze uitgebreide blog over het cliëntenonderzoek voor meer over de onderdelen en verschillende varianten van het cliëntenonderzoek.

Bewaartermijnen

Uiteraard moeten alle uitkomsten van de cliëntenonderzoeken lang genoeg maar niet té lang worden bewaard. Terwijl de Wwft namelijk een bewaartermijn stelt, wordt vanuit de AVG juist weer verwacht dat gegevens niet langer dan nodig worden bewaard.

Meer weten over de juiste bewaartermijnen, bekijk dan onze recente blog over de opleidingsverplichting en bewaartermijnen.

Opleidingsvereiste 

Alle Wwft-plichtige instellingen moeten aan de opleidingsverplichting voldoen (zie artikel 35 van de Wwft). Dit betekent dat medewerkers en beleidsbepalers de Wwft moeten kunnen naleven en cliëntenonderzoeken juist en tijdig moeten kunnen uitvoeren. Ook moeten zij een ongebruikelijke transactie kunnen herkennen en op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen omtrent witwastechnieken.

Voor meer over het opleidingsvereiste, bekijk onze blog over de opleidingsverplichting en bewaartermijnen.

Beleid en risicomanagement

Een vierde verplichting die van Wwft-instellingen de nodige aandacht vereist, is het opstellen van een Wwft-beleid en het uitvoeren van risicomanagement. Dit doet een instelling met de uitvoering van een risicobeoordeling.

De Wwft verplicht instellingen om een beleid op te stellen met gedragslijnen, procedures en maatregelen om de risico’s op witwassen en terrorismefinanciering binnen de instelling te beperken en effectief te beheersen. Daarnaast moeten Wwft-instellingen alle vastgestelde risico’s op het gebied van witwassen en terrorismefinanciering actief monitoren. Veel instellingen maken hiervoor gebruik van de SIRA-methode (Systematische Integriteitsrisicoanalyse).

Meer weten? Lees dan snel verder in onze blog over beleid en risicomanagement.

Meldingen van ongebruikelijke transacties (MOT)

Een vijfde verplichting voor Wwft-instellingen is het melden van ongebruikelijke transacties aan FIU-Nederland. Medewerkers moeten in staat kunnen zijn om ongebruikelijke transacties te herkennen, op basis van enkele objectieve- en subjectieve indicatoren.

Voor meer over deze indicatoren en het indienen van een melding op de website van FIU-Nederland, lees verder in onze blog over de melding ongebruikelijke transactie (MOT). 

Compliance en audit Wwft 

Als laatste een onderdeel van de Wwft dat niet voor iedere instelling verplicht hoeft te zijn, maar voor de meeste instellingen wel nuttig is. Zo is een deel van de Wwft-instellingen verplicht een onafhankelijke compliance- en auditfunctie in te richten, maar kiezen sommige instellingen er ook voor om dit vrijwillig te doen.

Om te bepalen of het inrichten van een compliance- of auditfunctie verplicht is, dient een instelling allereerst naar de aard en omvang van haar eigen risico’s te kijken. Een goed instrument dat hierbij helpt is het opstellen van een risicobeoordeling. Aan de hand hiervan kan de instelling een weloverwogen afweging maken hoe deze functies in te richten. 

Benieuwd naar de voordelen van externe compliance- en auditing? Lees dan verder in onze blog over compliance en de audit Wwft.

De toezichthouders van de Wwft

Op de uitvoering van de bovenstaande verplichtingen vinden regelmatig controles plaats. Dit betekent dat een toezichthoudende instantie op afspraak of onaangekondigd de naleving van de Wwft binnen een instelling controleert. 

Controles zijn bijvoorbeeld gericht op de uitvoering van het (verscherpte) cliëntenonderzoek, het correct opslaan en bewaren van documentatie of op het melden van ongebruikelijke transacties (MOT).

Blijkt dat een instelling de naleving van de Wwft niet op orde heeft? Dan heeft de toezichthouder de bevoegdheid om een sanctie, dwangsom of boete op te leggen. De boetes voor het niet naleven van de Wwft zijn hoog. Voor een ernstige overtreding kan een boete zelfs in de miljoenen lopen.

Wie de toezichthouder in het kader van de Wwft is, is afhankelijk van de branche: 

• De Nederlandse Bank (DNB) fungeert als toezichthouder voor banken, kredietinstellingen, wisselinstellingen, elektronischgeldinstellingen, betaalinstellingen, levensverzekeraars, trustkantoren en verhuurders van safes.
• De Autoriteit Financiële Markten (AFM) houdt toezicht op beleggingsondernemingen, beleggingsinstellingen, banken en financiële dienstverleners voor zover deze bemiddelen in levensverzekeringen en instellingen voor Collectieve Belegging in Effecten (ICBE).
• Bureau Financieel Toezicht (BFT) controleert de Wwft-naleving van accountants, belastingadviseurs en notarissen.
• Belastingdienst/Bureau Toezicht Wwft fungeert als toezichthouder voor makelaars of tussenpersonen in zaken van grote waarde, taxateurs, handelaren of verkopers van goederen, pandhuizen en domicilieverleners.
• De deken van de orde in het arrondissement controleert de Wwft-naleving van advocaten. 
• De Kansspelautoriteit (KSA) houdt Wwft-toezicht op casino’s. 

Benieuwd wat u kunt doen om goed voorbereid een bezoek van de toezichthouder in te gaan? Bekijk dan onze blog over de audit Wwft eens. Hierin leggen wij uit hoe een auditor u aan de benodigde zekerheid kan helpen.

De Sanctiewet 

Een wet die vaak in één adem met de Wwft wordt genoemd, is de Sanctiewet. Deze wet werd in 1977 in Nederland ingevoerd en heeft net als de Wwft als doel financieel-economische criminaliteit te voorkomen en de integriteit van het financiële stelsel te beschermen.

Wat houdt dit in voor de naleving van de Wwft?

Op grond van de Sanctiewet kunnen personen, bedrijven of landen een sanctie opgelegd krijgen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de schending van mensenrechten. Alle opgelegde sancties komen op een sanctielijst te staan, zoals de Nederlandse sanctielijst terrorisme, de Europese CFSP-lijst (Common Foreign and Security Policy) en de sanctielijst van de Verenigde Naties.

De Sanctiewet verwacht van Nederlandse Wwft-instellingen dat ze voor al hun relaties, inclusief hun cliënten, nagaan of deze op een sanctielijst staan. Hierin zit een overlap met de naleving van de Wwft. Ook als onderdeel van het cliëntenonderzoek wordt namelijk nagegaan of een (potentiële) cliënt een sanctie opgelegd heeft gekregen. Is dit het geval? Dan gaat de samenwerking hoogstwaarschijnlijk niet door. 

In de meeste Wwft-tools en platforms zoals MyComplyNow zit een controle op de meest actuele sanctielijsten ingebouwd waarmee wordt onderzocht of de desbetreffende cliënt op een sanctielijst staat. Zo leeft u niet alleen de Wwft na, maar voldoet u ook gelijk voor een groot deel aan de Sanctiewet.

Wwft-gerelateerde casussen toegelicht

In de meeste gevallen voeren Wwft-plichtige instellingen hun verplichtingen op het gebied van de Wwft uit en komen er, naast eventuele verhoogde risico’s en transacties die niet doorgaan, geen grote problemen naar voren. Maar wat als dit wel het geval is? Hoe zien Wwft-gerelateerde casussen er precies uit? 

De volgende drie casussen op het gebied van de Wwft, allemaal afkomstig van de website van FIU-Nederland, laten zien hoe een schending van de Wwft eruit kan zien: 

Casus 1: Geld uit de hoge hoed – een voorbeeld van een witwaszaak

Een bekende casus op het gebied van de Wwft gaat over een producent van biodiesel, die erin slaagde om jarenlang op verschillende manieren geld wit te wassen. Dit deed zijn bedrijf als volgt: 

Brandstofleveranciers voor het wegverkeer zijn verplicht om hun brandstoffen te mengen met een bepaalde hoeveelheid biobrandstoffen. Wanneer ze echter meer biobrandstof bijmengen dan verplicht, mag deze hoeveelheid onder voorwaarden administratief worden verhandeld als zogenaamde ‘biotickets’. 

Zonder aan deze voorwaarde te voldoen, bleek uit onderzoek, verkocht het bedrijf in kwestie jaarlijks toch een hoeveelheid biotickets, waarmee dit betaalstromen richting het bedrijf creëerde. 

Tijdens een onderzoek dat in gang werd gezet op initiatief van de De Nederlandse Emissieautoriteit (NeA), bleek dat het bedrijf niet alleen schuldig was aan valsheid in geschrift met betrekking tot deze tickets, maar dat er ook sprake was van witwassen. Er bleken meerdere meldingen binnen te zijn gekomen bij FIU-Nederland, van onder meer verdachte overboekingen naar het buitenland, het doen van grote contante aankopen en het storten van grote geldbedragen. 

Deze zaak laat het belang van een melding ongebruikelijke transactie (MOT) duidelijk zien. De meldingen die door diverse partijen bij FIU-Nederland waren gedaan, brachten de praktijken van dit bedrijf aan het licht.  

Meer weten over deze zaak en de huidige status? Lees dan verder op de website van FIU-Nederland. 

Casus 2: Leningen en oplichting 

Een tweede casus die het belang van de poortwachtersrol duidelijk naar voren liet komen, is die van een UBO (ultimate beneficial owner) van diverse ondernemingen. Deze UBO maakte gebruik van zeer complexe bedrijfsstructuren, waarbij navraag niet leidde tot meer duidelijkheid over de connecties tussen al deze bedrijven. Deze activiteiten leidden tot een verdenking van mogelijke betrokkenheid bij faillissementsfraude, piramidefraude en witwassen. 

Uit het rekeningverloop van de ondernemingen bleek dat diverse leningen werden ontvangen van particulieren en dat deze leningen vervolgens werden afgelost met nieuwe leningen. Naast leningen die werden afgelost met leningen, was er verder weinig bedrijfsactiviteit te zien. 

Een financiële instelling merkte deze activiteiten op, en deed een melding bij FIU-Nederland. De instelling merkte op dat na het openen van rekeningen door particulieren, er direct grote bedragen werden overgeschreven naar de ondernemingen van de verdachte UBO. Ook waren de rentepercentages onduidelijk en kwam de activiteit op de particuliere rekeningen niet overeen met de verwachte activiteit. 

Het dossier van de UBO werd overgedragen van FIU-Nederland aan de FIOD voor verdere vervolging.  

Meer weten over deze zaak en de huidige status? Lees dan verder op de website van FIU-Nederland. 

Casus 3: Verdachte broers

Een derde interessante casus kwam onder de aandacht doordat één van twee uiteindelijk verdachte broers meermaals contant geld op een bankrekening stortte, waardoor zijn saldo flink omhoog ging. Deze activiteit paste niet volledig bij zijn financiële situatie en leidde tot verdenking tot witwassen.

Na verder onderzoek kwam ook de tweede broer in beeld en bleek dat beide broers meerdere panden hadden aangekocht zonder dat daar herleidbare financiering voor terug te vinden was. Tijdens het doorzoeken van de panden werd bovendien contant geld, een wapen, illegale geneesmiddelen en de nodige administratie gevonden. De FIOD bracht de financiële situatie van de broers vervolgens uitgebreid in kaart, waarna aanhoudingen en inbeslagneming volgde. 

Meer weten over deze zaak en de huidige status? Lees dan verder op de website van FIU-Nederland.

Handige tools en platforms 

De naleving van de Wwft lijkt wellicht ingewikkeld, maar dit valt gelukkig erg mee. Er zijn namelijk handige tools en platforms ontwikkeld waarmee u uw cliëntenonderzoeken razendsnel doorloopt, vanzelf aan de bewaartermijnen voldoet en precies bijhoudt of het tijd is voor een nieuwe training. 

In samenwerking met diverse branches, heeft ComplyNow hét platform ontwikkeld voor de naleving van de Wwft. Dit platform, MyComplyNow, maakt het mogelijk om in één gebruiksvriendelijke workflow het volledige cliëntenonderzoek te doorlopen. 

Gebruikers van MyComplyNow hebben toegang tot handige tools en diensten, zoals: 

• Een cliënten tab voor het uitvoeren van volledige cliëntenonderzoeken in de vorm van een overzichtelijke workflow. Het cliëntenonderzoek bevat onder meer een controle op eventuele links met een PEP, de verschijning van de (potentiële) cliënt op sanctielijsten, eventuele relaties met hoogrisicolanden en een controle of de (potentiële) cliënt negatief in de media is verschenen. Ook is hier alle benodigde informatie beschikbaar voor het doen van een melding ongebruikelijke transactie (MOT).  
• De mogelijkheid tot het uitvoeren van de bovenstaande controles als losse checks, zoals een WwftCheck, CountryCheck of iDIN. 
• Het ComplyNow Wwft Handboek. Dit handige document dient als naslagwerk op het gebied van de Wwft en als template voor het opstellen van het verplichte Wwft-beleid.   
• Het archief, waarin de uitkomsten van cliëntenonderzoeken worden opgeslagen en gemonitord. 
• Aanvullende hulpmiddelen zoals informatie over geschillen en toezicht, en links voor het insolventieregister. 
• Een handige Leerlijn waarmee u periodiek toetst of het tijd is om aan de opleidingsverplichting te voldoen en een cursus te volgen.

MyComplyNow is met zorg ontwikkeld, in samenwerking met de gebruiker van het platform. Benieuwd naar onze redenen om MyComplyNow werkelijkheid te maken? Lees dan snel verder in onze blog over de ‘waarom’ achter MyComplyNow.

MyComplyNow: Hét platform voor de naleving van de Wwft

Wwft Compleet

In één keer Wwft-compliant? Dat kan! Op 1 april 2022 heeft ComplyNow hét abonnement voor de naleving van de Wwft gelanceerd. Dit abonnement bevat precies alle tools en diensten die u nodig heeft om gemakkelijk en correct aan de Wwft te voldoen. Niks meer en niks minder. En dat voor een zeer aantrekkelijke prijs! 

Heeft u interesse? Lees dan snel verder op deze pagina of neem contact met ons op om u aan te melden. 

Hulp nodig? 

Heeft u vragen over uw verplichtingen? Wilt u weten of de Wwft op uw branche van toepassing is of wilt u onze producten en diensten eens uitproberen? Neem gerust contact met ons op voor vragen of voor een vrijblijvende kennismaking.